مهر ۶, ۱۴۰۳
90 بازدید
طرح نظام انتخابات تناسبی در انتخاب اعضای شوراهای شهر و روستاطراح:
دکتر جعفر قادری نماینده شیراز و زرقان در مجلس شورای اسلامی
مقدمه:
اگرچه در چگونگی انتخاب شهردار (بوسیله شورا، بوسیله مردم و یا بوسیله دولت (با تایید شورا))، نحوه نظارت بر عملکرد شورا، شهرداری و دهیاری و نیز تفریغ بودجه توسط شورا، دیوان محاسبات و یا یک نهاد نظارتی دیگر، مدلهای مختلفی قابل طرح و دیدگاههای متفاوت وجود دارد و می توان در مزایا و معایب هرکدام از آنها به تفصیل سخن گفت ولی این موارد موضوع مورد بحث ما در اینجا نیست. در اینجا صرفا بر تغییر نظام انتخاباتی شوراها از نظام فعلی اکثریت نسبی به نظام انتخاباتی تناسبی متمرکز شده ایم.نظام انتخابات فعلی شوراهای شهر و روستا (نظام اکثریت نسبی) دارای اشکالات زیر است:
۱- نظام انتخابات فعلی، حزبی و ائتلافی نیست و کاندیداها قبل از رای گیری توسط فهرستها و احزاب پالایش نمیشوند.
۲- وزن رای افرادی که تک رای میدهند از وزن رای افرادی که از همه انتخابهای خود استفاده میکنند، بیشتر است.
۳- افرادی که در بیش از یک فهرست عضویت دارند از آن فهرستها رای گرفته و پس از رای آوردن نوعا به هیچکدام از آن فهرستها پایبند نیستند.
۴- احتمال انتخاب اعضای یک اقلیت منسجم در قالب یک ائتلاف با جایگاه بسیار پائین رای در مقابل یک اکثریت متفرق با جایگاه رای بالا، بسیار زیاد است (نظام انتخاباتی فعلی در بیشتر موارد منجر به حاکمیت اقلیت منسجم بر اکثریت متفرق میشود).
۵- در درون جناحها و جریانهای سیاسی، با تشکیل فهرستهای مختلف امکان رقابت درون جریانی وجود ندارد (هر جریان سیاسی که یک فهرست داشته باشد نسبت به جریان مقابل که چند فهرست تشکیل داده اگرچه در اقلیت باشد پیروز انتخابات است).
۶- افراد عضو ائتلافها تمایل بیشتری به تبلیغات انفرادی تا تبلیغات گروهی دارند.
۷- نظام انتخاباتی فعلی شوراهای شهر و روستا، نظام صفر و یک است. در هر دوره هر جناح سیاسی، تشکل مذهبی و ائتلافی در هر حوزه اکثریت نسبی داشته باشد، کل کرسیهای شورای شهر و یا روستا را بخود اختصاص داده و اقلیت و یا اکثریت غیرمنسجم در آن دوره در شورا نماینده ای ندارد. این موضوع ضمن اینکه مشکلات قومی و قبیلهای و مذهبی را بدنبال دارد، باعث بروز فساد در شورا به علت یکددست بودن شورا میشود.
۸- زیاد بودن تعداد نامزدها و عدم امکان حضور نمایندگان نامزدها سر صندوقهای رای و نیز هنگام شمارش آراء، زمینه را برای تقلب مجریان بنفع نامزدهای مورد علاقه فراهم میکند.
متن طرح نظام انتخابات تناسبی در انتخاب اعضای شوراهای شهر و روستا
ماده ۱- هر نامزد عضویت در شورای اسلامی شهر و یا روستا، پس از تایید صلاحیت، میتواند بصورت نامزد منفرد و یا عضوی از یک فهرست، در انتخابات شوراهای اسلامی یکی از شهرها و یا یکی از روستاها با دیگر نامزدها رقابت کند.
تبصره ۱- عضویت هر نامزد انتخاباتی در بیش از یک فهرست، منجر به حذف ایشان از لیست نامزدها و قرائت آراء ایشان به عنوان آرای باطه میشود.
تبصره ۲- ورود یک نامزد به یک فهرست با درخواست کتبی فرد و با اعلام رضایت سایر اعضای فهرست و خروج نامزد از یک فهرست با درخواست کتبی ایشان و بدون نیاز به موافقت سایر اعضای فهرست به صورت حضوری در بخشداری (فرمانداری) حوزه انتخابیه انجام می شود.
تبصره ۳- نماینده مجموعه افراد عضو در هر فهرست مکلف است تا ۷۲ ساعت قبل از ساعت شروع رای گیری وضعیت عضویت اعضای فهرست خود را مشخص و صورتجلسه اعضای قطعی فهرست را پس از اعمال آخرین تغییرات که به تائید کتبی همه اعضاء رسیده باشد را به بخشداری (فرمانداری) شهرستان حوزه انتخابیه تحویل و رسید دریافت نماید.
تبصره ۴- بخشداری (فرمانداری) حوزه انتخابیه مکلف است علاوه بر اعلام لیست انفرادی نامزدها، در برگه جداگانه ای لیست فهرستها و اعضای آنها را هم در محل اخذ رای اطلاع رسانی نماید.تبصره ۵- هر فهرست می تواند در هر حوزه اخذ رای نسبت به معرفی یک ناظر برای نظارت بر فرآیند اخذ رای و شمارش آراء اقدام نماید.
ماده ۲- شکل گیری فهرستهای انتخاباتی با تمایل اعضا انجام میشود و هر جریان سیاسی، تخصصی، محلی، مذهبی و یا قومی می تواند به شکل گیری یک و یا چند فهرست در انتخابات کمک نموده و در روزهای مجاز تبلیغات انتخاباتی از این فهرستها و یا تلفیقی از فهرستها و نامزدهای منفرد حمایت تبلیغاتی نمایند.
تبصره ۱- اعضای یک فهرست در صورتی میتوانند از مزایای حضور در فهرست استفاده نمایند که سهم آرای مجموع نامزدهای آن فهرست حداقل باندازه ١٠ درصد کل آرای صحیح ماخوذه کل نامزدهای آن حوزه انتخابیه باشد. درصورتیکه فهرست موفق به کسب این نصاب رای نشود، در تعیین سهم فهرستها از کرسی های موجود، سهمی برای این فهرست منظور نشده و با نامزدهای عضو این فهرست شبیه نامزدهای مستقل برخورد می شود.
تبصره ۲- هر فهرست مکلف است با حضور در بخشداری (فرمانداری) حوزه انتخابیه یک نفر را به عنوان نماینده فهرست خود معرفی نمایند. نماینده هر فهرست مکلف است تا سه روز قبل از زمان شروع تبلیغات انتخاباتی برای فهرست خود عنوان مورد تایید اعضاء را به بخشداری (فرمانداری) اعلام نماید. تایید عنوان فهرستهای اعلام شده توسط نمایندگان فهرستها برعهده هیات اجراِیی بخش (شهرستان) می باشد.
ماده ۳- در هر حوزه انتخاباتی شهر و یا روستا صرف نظر از اینکه تعداد کرسیهای آن حوزه چه تعداد باشد، حداکثر تا سقف تعداد اعضای پیش بینی شده برای شورا، هر رای دهنده میتواند به یک یا چند نفر داوطلب مستقل و یا فهرستی و یا تلفیقی از گزینه های مستقل و فهرستی و یا یک لیست کامل فهرستی با نوشتن صرف اسم آن فهرست، رای دهد.
تبصره ۱- در صورتیکه رای دهنده در برگ رای، هم اسم یک و یا چند فهرست و هم اسم تعدادی نامزد را به صورت انفرادی بنویسد، قرائت آرای فهرستها برحسب تقدم نوشتن در برگ رای بر قرائت آرای نامزدهای انفرادی اولویت دارد. در صورتیکه در برگ رای اسم یک و یا چند فهرست ناقص و تعدادی نامزد انفرادی درج شود بعد از قرائت آرای اعضای فهرست تا سقف کرسیهای حوزه انتخابیه آرای سایر نامزدهای انفرادی قرائت میشود. در صورتیکه تعداد اعضای دو و یا چند فهرست درج شده در برگ رای بیش از تعداد کرسیهای حوزه انتخابیه باشد آرای فهرستهای بعدی قرائت نشده و آرای نامزدهای انفرادی تا سقف تعداد کرسیها قرائت می شود.
ماده ۴- به ازاء هر رای شمارش شده برای هر فرد عضو یک فهرست، یک رای برای آن فهرست نیز منظور میشود.
ماده ۵- سهم هر فهرست از تعداد اعضای شورای هر حوزه انتخابیه، متناسب با سهم آراء منظور شده برای آن فهرست از کل آرای صحیح ماخوذه برای تمام نامزدها در آن حوزه تعیین می شود.
تبصره ۱- در محاسبه سهم تعداد کرسیهای هر فهرست از کل اعضای شورا، عدد سهم، بصورت رند منظور و در صورتیکه کسر سهم کمتر از نیم باشد نادیده گرفته شده و درصورتیکه کسر سهم نیم و بیشتر از نیم باشد یک کرسی به تعداد کرسیهای فهرست اضافه میشود.
ماده ۶- در هر فهرست، اعضای منتخب شورا براساس سهم اختصاص یافته به ترتیب رای بالاتر، انتخاب میشوند. در صورت تساوی آراء دو و یا چند نامزد عضو فهرست و یا منفرد، عضو و یا اعضای منتخب شورا، به قید قرعه انتخاب میشوند.
ماده ۷- بعد از اختصاص سهم کرسیهای همه فهرستها از کل اعضای شورا، تعداد کرسیهای باقیمانده شورا به نامزدهای منفرد و یا نامزدهای راه نیافته عضو فهرستها، هرکدام که رای بیشتری داشته باشند، اختصاص مییابد.
ماده ۸- پس از تعیین تکلیف اعضای شورا، تعداد اعضای علی البدل شورا نیز به ترتیب مواد ۴، ۵، ۶ و ۷ این قانون از بین فهرستها ونامزدهای منفرد تعیین میشود.
ماده۹- در صورت خروج هر عضو از یک فهرست از شورا به هر دلیل (استعفاء، اخراج و یا فوت)، عضو علی البدل از همان فهرست و در صورت عدم وجود عضو علی البدل از آن فهرست عضو علی البدل از سایر فهرستها به ترتیب رای بیشتر، جایگزین میشوند. جایگزین یک عضو منفرد، یک عضو علی البدل منفرد می باشد.
دکتر جعفر قادری نماینده شیراز و زرقان در مجلس شورای اسلامی
مقدمه:
اگرچه در چگونگی انتخاب شهردار (بوسیله شورا، بوسیله مردم و یا بوسیله دولت (با تایید شورا))، نحوه نظارت بر عملکرد شورا، شهرداری و دهیاری و نیز تفریغ بودجه توسط شورا، دیوان محاسبات و یا یک نهاد نظارتی دیگر، مدلهای مختلفی قابل طرح و دیدگاههای متفاوت وجود دارد و می توان در مزایا و معایب هرکدام از آنها به تفصیل سخن گفت ولی این موارد موضوع مورد بحث ما در اینجا نیست. در اینجا صرفا بر تغییر نظام انتخاباتی شوراها از نظام فعلی اکثریت نسبی به نظام انتخاباتی تناسبی متمرکز شده ایم.نظام انتخابات فعلی شوراهای شهر و روستا (نظام اکثریت نسبی) دارای اشکالات زیر است:
۱- نظام انتخابات فعلی، حزبی و ائتلافی نیست و کاندیداها قبل از رای گیری توسط فهرستها و احزاب پالایش نمیشوند.
۲- وزن رای افرادی که تک رای میدهند از وزن رای افرادی که از همه انتخابهای خود استفاده میکنند، بیشتر است.
۳- افرادی که در بیش از یک فهرست عضویت دارند از آن فهرستها رای گرفته و پس از رای آوردن نوعا به هیچکدام از آن فهرستها پایبند نیستند.
۴- احتمال انتخاب اعضای یک اقلیت منسجم در قالب یک ائتلاف با جایگاه بسیار پائین رای در مقابل یک اکثریت متفرق با جایگاه رای بالا، بسیار زیاد است (نظام انتخاباتی فعلی در بیشتر موارد منجر به حاکمیت اقلیت منسجم بر اکثریت متفرق میشود).
۵- در درون جناحها و جریانهای سیاسی، با تشکیل فهرستهای مختلف امکان رقابت درون جریانی وجود ندارد (هر جریان سیاسی که یک فهرست داشته باشد نسبت به جریان مقابل که چند فهرست تشکیل داده اگرچه در اقلیت باشد پیروز انتخابات است).
۶- افراد عضو ائتلافها تمایل بیشتری به تبلیغات انفرادی تا تبلیغات گروهی دارند.
۷- نظام انتخاباتی فعلی شوراهای شهر و روستا، نظام صفر و یک است. در هر دوره هر جناح سیاسی، تشکل مذهبی و ائتلافی در هر حوزه اکثریت نسبی داشته باشد، کل کرسیهای شورای شهر و یا روستا را بخود اختصاص داده و اقلیت و یا اکثریت غیرمنسجم در آن دوره در شورا نماینده ای ندارد. این موضوع ضمن اینکه مشکلات قومی و قبیلهای و مذهبی را بدنبال دارد، باعث بروز فساد در شورا به علت یکددست بودن شورا میشود.
۸- زیاد بودن تعداد نامزدها و عدم امکان حضور نمایندگان نامزدها سر صندوقهای رای و نیز هنگام شمارش آراء، زمینه را برای تقلب مجریان بنفع نامزدهای مورد علاقه فراهم میکند.
متن طرح نظام انتخابات تناسبی در انتخاب اعضای شوراهای شهر و روستا
ماده ۱- هر نامزد عضویت در شورای اسلامی شهر و یا روستا، پس از تایید صلاحیت، میتواند بصورت نامزد منفرد و یا عضوی از یک فهرست، در انتخابات شوراهای اسلامی یکی از شهرها و یا یکی از روستاها با دیگر نامزدها رقابت کند.
تبصره ۱- عضویت هر نامزد انتخاباتی در بیش از یک فهرست، منجر به حذف ایشان از لیست نامزدها و قرائت آراء ایشان به عنوان آرای باطه میشود.
تبصره ۲- ورود یک نامزد به یک فهرست با درخواست کتبی فرد و با اعلام رضایت سایر اعضای فهرست و خروج نامزد از یک فهرست با درخواست کتبی ایشان و بدون نیاز به موافقت سایر اعضای فهرست به صورت حضوری در بخشداری (فرمانداری) حوزه انتخابیه انجام می شود.
تبصره ۳- نماینده مجموعه افراد عضو در هر فهرست مکلف است تا ۷۲ ساعت قبل از ساعت شروع رای گیری وضعیت عضویت اعضای فهرست خود را مشخص و صورتجلسه اعضای قطعی فهرست را پس از اعمال آخرین تغییرات که به تائید کتبی همه اعضاء رسیده باشد را به بخشداری (فرمانداری) شهرستان حوزه انتخابیه تحویل و رسید دریافت نماید.
تبصره ۴- بخشداری (فرمانداری) حوزه انتخابیه مکلف است علاوه بر اعلام لیست انفرادی نامزدها، در برگه جداگانه ای لیست فهرستها و اعضای آنها را هم در محل اخذ رای اطلاع رسانی نماید.تبصره ۵- هر فهرست می تواند در هر حوزه اخذ رای نسبت به معرفی یک ناظر برای نظارت بر فرآیند اخذ رای و شمارش آراء اقدام نماید.
ماده ۲- شکل گیری فهرستهای انتخاباتی با تمایل اعضا انجام میشود و هر جریان سیاسی، تخصصی، محلی، مذهبی و یا قومی می تواند به شکل گیری یک و یا چند فهرست در انتخابات کمک نموده و در روزهای مجاز تبلیغات انتخاباتی از این فهرستها و یا تلفیقی از فهرستها و نامزدهای منفرد حمایت تبلیغاتی نمایند.
تبصره ۱- اعضای یک فهرست در صورتی میتوانند از مزایای حضور در فهرست استفاده نمایند که سهم آرای مجموع نامزدهای آن فهرست حداقل باندازه ١٠ درصد کل آرای صحیح ماخوذه کل نامزدهای آن حوزه انتخابیه باشد. درصورتیکه فهرست موفق به کسب این نصاب رای نشود، در تعیین سهم فهرستها از کرسی های موجود، سهمی برای این فهرست منظور نشده و با نامزدهای عضو این فهرست شبیه نامزدهای مستقل برخورد می شود.
تبصره ۲- هر فهرست مکلف است با حضور در بخشداری (فرمانداری) حوزه انتخابیه یک نفر را به عنوان نماینده فهرست خود معرفی نمایند. نماینده هر فهرست مکلف است تا سه روز قبل از زمان شروع تبلیغات انتخاباتی برای فهرست خود عنوان مورد تایید اعضاء را به بخشداری (فرمانداری) اعلام نماید. تایید عنوان فهرستهای اعلام شده توسط نمایندگان فهرستها برعهده هیات اجراِیی بخش (شهرستان) می باشد.
ماده ۳- در هر حوزه انتخاباتی شهر و یا روستا صرف نظر از اینکه تعداد کرسیهای آن حوزه چه تعداد باشد، حداکثر تا سقف تعداد اعضای پیش بینی شده برای شورا، هر رای دهنده میتواند به یک یا چند نفر داوطلب مستقل و یا فهرستی و یا تلفیقی از گزینه های مستقل و فهرستی و یا یک لیست کامل فهرستی با نوشتن صرف اسم آن فهرست، رای دهد.
تبصره ۱- در صورتیکه رای دهنده در برگ رای، هم اسم یک و یا چند فهرست و هم اسم تعدادی نامزد را به صورت انفرادی بنویسد، قرائت آرای فهرستها برحسب تقدم نوشتن در برگ رای بر قرائت آرای نامزدهای انفرادی اولویت دارد. در صورتیکه در برگ رای اسم یک و یا چند فهرست ناقص و تعدادی نامزد انفرادی درج شود بعد از قرائت آرای اعضای فهرست تا سقف کرسیهای حوزه انتخابیه آرای سایر نامزدهای انفرادی قرائت میشود. در صورتیکه تعداد اعضای دو و یا چند فهرست درج شده در برگ رای بیش از تعداد کرسیهای حوزه انتخابیه باشد آرای فهرستهای بعدی قرائت نشده و آرای نامزدهای انفرادی تا سقف تعداد کرسیها قرائت می شود.
ماده ۴- به ازاء هر رای شمارش شده برای هر فرد عضو یک فهرست، یک رای برای آن فهرست نیز منظور میشود.
ماده ۵- سهم هر فهرست از تعداد اعضای شورای هر حوزه انتخابیه، متناسب با سهم آراء منظور شده برای آن فهرست از کل آرای صحیح ماخوذه برای تمام نامزدها در آن حوزه تعیین می شود.
تبصره ۱- در محاسبه سهم تعداد کرسیهای هر فهرست از کل اعضای شورا، عدد سهم، بصورت رند منظور و در صورتیکه کسر سهم کمتر از نیم باشد نادیده گرفته شده و درصورتیکه کسر سهم نیم و بیشتر از نیم باشد یک کرسی به تعداد کرسیهای فهرست اضافه میشود.
ماده ۶- در هر فهرست، اعضای منتخب شورا براساس سهم اختصاص یافته به ترتیب رای بالاتر، انتخاب میشوند. در صورت تساوی آراء دو و یا چند نامزد عضو فهرست و یا منفرد، عضو و یا اعضای منتخب شورا، به قید قرعه انتخاب میشوند.
ماده ۷- بعد از اختصاص سهم کرسیهای همه فهرستها از کل اعضای شورا، تعداد کرسیهای باقیمانده شورا به نامزدهای منفرد و یا نامزدهای راه نیافته عضو فهرستها، هرکدام که رای بیشتری داشته باشند، اختصاص مییابد.
ماده ۸- پس از تعیین تکلیف اعضای شورا، تعداد اعضای علی البدل شورا نیز به ترتیب مواد ۴، ۵، ۶ و ۷ این قانون از بین فهرستها ونامزدهای منفرد تعیین میشود.
ماده۹- در صورت خروج هر عضو از یک فهرست از شورا به هر دلیل (استعفاء، اخراج و یا فوت)، عضو علی البدل از همان فهرست و در صورت عدم وجود عضو علی البدل از آن فهرست عضو علی البدل از سایر فهرستها به ترتیب رای بیشتر، جایگزین میشوند. جایگزین یک عضو منفرد، یک عضو علی البدل منفرد می باشد.
اشتراک گذاری :
نظرات